आजच्या धावपळीच्या जीवनशैलीत आपल्या आहार, झोप, ताण आणि दैनंदिन सवयी यामध्ये प्रचंड बदल झाले आहेत. या बदलांचा सर्वाधिक परिणाम ज्या अवयवावर होतो, तो म्हणजे यकृत (Liver). शरीरातील सर्व toxins फिल्टर करणे, पित्त निर्माण करणे, औषधांना digest करणे, ऊर्जा साठवणे, रक्ताची शुद्धता कायम ठेवणे—ही सर्व महत्त्वाची कामे लिव्हर सतत करत असते. पण जेव्हा आपण जास्त साखर, जंक फूड, तेलकट आणि तळलेले पदार्थ, मद्यपान किंवा सातत्याने बसून राहण्याची सवय यासारख्या चुकीच्या जीवनशैलीचा अवलंब करतो, तेव्हा लिव्हरमध्ये चरबी साठू लागते. हळूहळू ही चरबी वाढत जाते आणि फॅटी लिव्हर नावाची अवस्था निर्माण होते. सुरुवातीला ही समस्या शांतपणे वाढते आणि फारशी लक्षणे दिसत नाहीत. मात्र काळाच्या ओघात ही अवस्था गंभीर रूप धारण करत जाते. महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे—फॅटी लिव्हर हा आजार रिव्हर्स करता येऊ शकतो. लिव्हर हा असा अवयव आहे, जो स्वतःची पुनर्बांधणी करण्याची क्षमता ठेवतो. योग्य आहार, हलका व्यायाम आणि काही नैसर्गिक पेयांचा नियमित समावेश केल्यास लिव्हरमधील चरबीचे प्रमाण कमी करता येते.
या ब्लॉगमध्ये आपण अशाच पाच नैसर्गिक पेयांबद्दल जाणून घेणार आहोत, जी लिव्हरमधील चरबी कमी करण्यात, सूज कमी करण्यात आणि यकृताला पुन्हा निरोगी बनवण्यात मदत करतात. त्यात—ग्रीन टी, आले-चहा, ब्लॅक कॉफी, हिबिस्कस टी आणि ऍपल सायडर व्हिनेगर यांचा समावेश आहे.
ग्रीन टी – नैसर्गिक अँटीऑक्सिडंटचे अमृत
ग्रीन टी हे जगभर आरोग्यासाठी प्रसिद्ध असलेले पेय. पण लिव्हरवरील त्याचा परिणाम अत्यंत महत्त्वाचा आहे. ग्रीन टीमध्ये कॅटेचिन्स नावाचे अँटीऑक्सिडंट्स असतात. हे घटक लिव्हरमध्ये साठलेल्या चरबीचे ऑक्सिडेशन वाढवतात, म्हणजेच चरबी जाळण्याची प्रक्रिया गतीमान करतात. जेव्हा आपण नियमित ग्रीन टी पितो, तेव्हा शरीरातील toxin साफ होतात, रक्तातील साखर नियंत्रणात राहते आणि लिव्हरवरील ताण कमी होतो. फॅटी लिव्हर असलेल्या व्यक्तींमध्ये ग्रीन टी एन्झाइम स्तरांमध्ये (SGPT, SGOT) सुधारणा घडवतो, ही संशोधनांनी सिद्ध केलेली गोष्ट आहे. ग्रीन टी पिताना महत्वाची गोष्ट म्हणजे त्यात साखर पूर्णपणे टाळणे. फ्लेवर्ड ग्रीन टीपेक्षा ताजा लूज-लीफ ग्रीन टी लिव्हरसाठी जास्त उपयुक्त असतो. दिवसातून एक–दोन कप पुरेसे असतात. यापेक्षा अधिक घेतल्यास कॅफिनमुळे झोपेवर परिणाम होऊ शकतो. पण योग्य प्रमाणात घेतल्यास ग्रीन टी तुमच्या लिव्हरच्या सफाईची प्रक्रिया गतिमान करू शकतो. हीच त्याची खरी जादू आहे.
आले-चहा – सूज कमी करणारा आणि पचन सुधारवणारा लिव्हरचा साथीदार
भारतीय स्वयंपाकघरात सर्वात जास्त वापरले जाणारे आणि औषधी गुणांनी परिपूर्ण असे घटक म्हणजे आले. आले-चहा हा फक्त घशासाठी नाही, तर फॅटी लिव्हरसाठीही अत्यंत उपयुक्त आहे. आलेमध्ये असलेले जिंजरॉल आणि शोगॉल हे घटक शरीरातील सूज कमी करतात. फॅटी लिव्हरची सर्वात मोठी समस्या म्हणजे इंफ्लेमेशन. जेव्हा लिव्हरमध्ये सतत सूज राहते, तेव्हा चरबी अधिक प्रमाणात साठू लागते आणि लिव्हरच्या कार्यक्षमतेत मोठा अडथळा निर्माण होतो. आले-चहा शरीरातील ही सूज कमी करून लिव्हरला आराम देतो. याशिवाय आले पचन सुधारते. पचन सुधारल्याने अन्नातील चरबी आणि साखरेचे प्रमाण कमी साठते. आले रक्तातील साखर नियंत्रित ठेवते, त्यामुळे इन्सुलिन resistance कमी होते—हीच फॅटी लिव्हरची मुळ कारणांपैकी एक समस्या आहे. आले-चहा तयार करणे अतिशय सोपे. काही ताजे तुकडे गरम पाण्यात उकळा, हवे असल्यास काही थेंब लिंबाचा रस घाला आणि हा चहा सकाळी किंवा संध्याकाळी घ्या. दिवसातून एकदा आले-चहा घेतल्यास फार मोठा फायदा होतो. मात्र रिकाम्या पोटी आले पिण्याने काहींना जळजळ होऊ शकते. त्यामुळे शरीर कसे प्रतिसाद देते हे पाहूनच सेवन करावे.
ब्लॅक कॉफी – लिव्हर फायब्रोसिसपासून वाचवणारे पेय
कॉफी हे पेय अनेकांच्या जीवनातील अविभाज्य भाग आहे. पण कमी लोकांना माहिती असते की शुद्ध ब्लॅक कॉफी लिव्हरसाठी अत्यंत फायद्याची आहे. अनेक संशोधनांनुसार दररोज प्रमाणात घेतलेली ब्लॅक कॉफी लिव्हरला फॅटी लिव्हर, फायब्रोसिस आणि अगदी सिरॉसिसपासूनही बचावू शकते. कॉफीमधील नैसर्गिक अँटीऑक्सिडंट्स लिव्हरच्या पेशींना होणारे नुकसान कमी करतात. त्यातील Cholorogenic acid मेटाबॉलिझम वाढवते आणि वजन कमी करण्यास मदत करते—जे फॅटी लिव्हरमध्ये सर्वात उपयुक्त ठरते. ब्लॅक कॉफीची खरी शक्ती म्हणजे ती लिव्हर एन्झाइम्स संतुलित ठेवते. फॅटी लिव्हर असणाऱ्या व्यक्तींमध्ये SGPT आणि SGOT या एन्झाइम्सचे प्रमाण वाढलेले दिसते. पण नियमित ब्लॅक कॉफी घेतल्यास हे स्तर सुधारू लागतात. ब्लॅक कॉफी नेहमी साखर, दूध किंवा क्रीम न घालता प्यावी. दिवसातून एक किंवा दोन कप पुरेसे आहेत. अधिक कॉफी घेतल्यास ऍसिडिटी किंवा झोप न येण्याची समस्या उद्भवू शकते. कॉफीचे सेवन योग्य पद्धतीने केले तर ते तुम्हाला फॅटी लिव्हरच्या दीर्घकालीन परिणामांपासून वाचवू शकते आणि लिव्हर मजबूत ठेवण्यास मदत करते.
हिबिस्कस टी – रंगात लाल पण लिव्हरला देतो शांततेचे हिरवे आरोग्य
जास्वंदाचे फूल म्हणजे सौंदर्याचे प्रतीक. पण त्याचे औषधी गुणधर्म त्याहूनही सुंदर आहेत. हिबिस्कस टी हा आज जगभर पोटाच्या आणि लिव्हरच्या आरोग्यासाठी ओळखला जातो. हा चहा नैसर्गिकरित्या लिव्हरमधील चरबीचे प्रमाण कमी करतो. विशेषतः ज्यांचे ट्रायग्लिसराइड्स वाढलेले आहेत किंवा ज्यांना पोटाची चरबी कमी करण्याची समस्या आहे, अशांसाठी हिबिस्कस टी अत्यंत फायदेशीर आहे. हिबिस्कस टी शरीरातील ऑक्सिडेटिव्ह स्ट्रेस कमी करतो. लिव्हर सेल्सचे नुकसान होऊ नये यासाठी हा गुणधर्म खूप उपयुक्त आहे. लिव्हरवर जास्त ताण पडल्यास ते चरबी जमा करून प्रतिक्रिया देऊ लागते. हिबिस्कस टी त्या ताणावर नैसर्गिक ब्रेक लावतो. जास्वंदाची सुकी फुले गरम पाण्यात काही मिनिटे भिजवून हा सुंदर लाल रंगाचा चहा तयार होतो. त्याची चव हलकी तुरट असून रात्रीच्या वेळी किंवा जेवणानंतर घेतला तर पचन सुधारते आणि लिव्हरला आवश्यक आराम मिळतो.
एक महत्त्वाची गोष्ट—हिबिस्कस टी रक्तदाब कमी करू शकतो. त्यामुळे लो BP असणाऱ्यांनी डॉक्टरांच्या सल्ल्याने सेवन करावे.
ऍपल सायडर व्हिनेगर – चरबी विरघळवणारे सौम्य अम्लीय टॉनिक
ऍपल सायडर व्हिनेगर (ACV) हे गेल्या काही वर्षांत अत्यंत लोकप्रिय झाले आहे. पण त्याची लोकप्रियता फक्त फॅशन नाही; त्यामागे विज्ञान आहे. ACV मध्ये असणारे acetic acid शरीरातील चरबीचे विघटन वाढवते आणि इन्सुलिनचे प्रमाण संतुलित ठेवते.
जेव्हा इन्सुलिन रेसिस्टन्स कमी होते, तेव्हा लिव्हरमध्ये चरबी साठण्याची प्रक्रिया कमी होऊ लागते. त्यामुळे फॅटी लिव्हरच्या उपचारात ACV एक अतिशय प्रभावी नैसर्गिक उपाय आहे. ACV पोटातील पचनशक्ती वाढवते. पचन सुधारल्यास अन्नातील चरबी योग्यरित्या विघटित होते आणि शरीरात तिचे साठे कमी तयार होतात. याशिवाय ACV शरीरातील विषारी पदार्थ बाहेर टाकण्यास मदत करते, ज्यामुळे लिव्हरवरील भार हलका होतो. हे नेहमी पाण्यात मिसळूनच प्यावे. एक ग्लास कोमट पाण्यात एक-दोन चमचे ACV मिसळून सकाळी पिणे सर्वात प्रभावी ठरते. मात्र काही लोकांना रिकाम्या पोटी त्याने जळजळ होऊ शकते, म्हणून आपल्या शरीराची प्रतिक्रिया पाहूनच वापरावे.
थेट ACV कधीही प्यायचे नाही, कारण ते दातांच्या एनॅमलला हानी पोहोचवू शकते.
फॅटी लिव्हर पासून सुटका हवी असेल तर खालील नैसर्गिक पेयांची भूमिका — निष्कर्ष
फॅटी लिव्हर ही समस्या वाढत चालली असली, तरी ती उलटवण्याची प्रक्रिया अवघड नाही. आपला आहार संतुलित करणे, साखर कमी करणे, सातत्याने चालणे किंवा व्यायाम करणे आणि वरील पाच नैसर्गिक पेयांचा समावेश करणे—या सर्व गोष्टी एकत्रितपणे लिव्हरमधील चरबी कमी करण्यात अत्यंत उपयुक्त ठरतात. ग्रीन टी लिव्हरचे डिटॉक्सिफिकेशन वाढवतो, आले-चहा सूज कमी करतो, ब्लॅक कॉफी फायब्रोसिसपासून वाचवते, हिबिस्कस टी शरीरातील चरबी कमी करण्यास मदत करते आणि ऍपल सायडर व्हिनेगर इन्सुलिनचे संतुलन राखते. ही पाचही पेये आपले लिव्हर पुन्हा निरोगी बनवू शकतात—आणि त्यांचा कोणताही साइड इफेक्ट नाही, जर ती योग्य प्रमाणात घेतली तर. लिव्हर हा असा अवयव आहे जो स्वतःची दुरुस्ती करू शकतो. आपण त्याला योग्य इंधन आणि योग्य जीवनशैली दिली, तर फॅटी लिव्हर सारखी समस्या सहजपणे उलटू शकते. नैसर्गिक पेये आपल्या दैनंदिन जीवनात समाविष्ट करा, आणि काही आठवड्यांतच शरीर हलके, पचन सुधारलेले आणि ऊर्जा वाढलेली जाणवेल. सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे—लिव्हरचे आरोग्य हळूहळू सुधारत जाईल.
Recent Comments